بی شک بازی های آموزشی نقش بسزایی در یادگیری دانش آموزان مقطع ابتدایی ایفا می کنند. چون کودکان دبستانی به بازی علاقه شدیدی دارند، پس بهتر است معلم از این بازی ها کمک گرفته تا تدریس خود را پیش ببرد و هم دانش آموزان را در یادگیری بهتر با خود همسو کند.

دوستان عزیز، این پست از وبلاگ دفتر مشق به بیان چند مورد از بازی های آموزشی که مهارت های زبان فارسی را آموزش می دهد، اختصاص یافته است. اگر شما نیز بازی آموزشی را مدنظر دارید حتما در بخش نظرات مطرح نمایید. با تشکر.

1. بازی تکرار و سکوت: پس از تدریس دانش آموزان به دو دسته تقسیم می شوند. از هر گروه می خواهیم تا هر کدام یک نوع واکنش زبانی از خود نشان دهند. برای نمونه اگر در درس به آموزش واژه های رنگ ها پرداخته ایم؛ دانش آموزان گروه اول با شنیدن کلمات نامربوط به رنگ سکوت کنند و اگر نام یکی از رنگ ها را شنیدند، آن را تکرار کنند. دانش آموزان گروه دوم نیز برعکس عمل کنند، یعنی نام رنگ را شنیدند سکوت نمایند. به عنوان مثال:

سبز - سیب - گلابی - سفید - کتاب - زرد - میز - آبی - لیوان - بنفش

همچنین می توان به کل کلاس گفت، همگی کلماتی را که می شنوند تکرار کنند به جز کلماتی که نام اعضای بدن انسان هستند. به عنوان مثال:

مداد - شلوار - دست - پا - ساعت - کتاب - چشم - قاشق - پسر - گوش

این بازی درک شنیداری دانش آموزان را تقویت می کند. با این بازی می توان آموخته های دانش آموزان را ارزشیابی کرد. همچنین می توان کلمات جدیدی را به دانش آموزان در قالب این بازی آموخت.

1. بازی غلطه، آی غلطه: این بازی فقط در کلاس اول کاربرد دارد. در این بازی آموزگار جملاتی را بر زبان می آورد و از لحاظ معنایی یا ارتباط شناختی، یک نکته نادرست در آن می گنجاند. به عنوان مثال: "وقتی باران همه جا را سفیدپوش کرد، بچه ها شروع کردند به درست کردن آدم برفی"

دانش آموزان در پایان جمله معلم، تک تک یا دسته جمعی باید نادرستی کاربرد "باران" به جای "برف" را اعلام کنند.

1. بازی مخالف ها: در این بازی، معلم به بچه ها توضیح می دهد که مثلا سرد مخالف گرم است. سپس از آن ها می خواهد هر کلمه ای بر زبان می آورد یا می نویسد، مخالف آن را بگویند یا روی تخته سیاه بنویسند. همین بازی را می توان در سطح < جمله > نیز انجام داد:

خانه ما دور است ≠ خانه ما نزدیک است.

برادرم چاق است ≠ برادرم لاغر است.

1. بازی گسترش جمله: در این بازی کلاسی، آموزگار جمله ناقص و کوتاهی می گوید یا می نویسد و از سه نفر از دانش آموزان می خواهد که یکی یکی جمله ی او را گسترش دهند و آن را کامل سازند؛ مثال:

معلم: من دیروز ...

دانش آموز اول: من دیروز به ...

دانش آموز دوم: من دیروز به مدرسه ...

دانش آموز سوم: من دیروز به مدرسه می رفتم ...

دانش آموز چهارم: من دیروز به مدرسه می رفتم که ...

دانش آموز پنجم: من دیروز به مدرسه می رفتم که دوستم ...

1. بازی من چی هستم؟ ( من کی هستم؟ ): معلم یا یکی از شاگردان در 10 جمله به شرح یک پدیده مثل باران یا یک شی مثل رادیو یا یک شخص مثل فردوسی می پردازد. ان گاه بقیه بچه ها باید نام آن پدیده، شی یا شخص را حدس بزنند. حدس زدن روی هر جمله امتیاز خاصی دارد.

جدول امتیاز دهی به جملات:

این بازی را می توان به صورت گروه گروه کردن دانش آموزان هم انجام داد.

1. بازی بیست سوالی: یکی از دانش آموزان یک پدیده (خوراکی، شی، شخص) را انتخاب می کند و نام آن را در گوش معلم می گوید یا روی کاغذی نوشته و آن را امضا می کند.

سپس بقیه بچه ها می توانند با پرسیدن سوال از او نام آن پدیده را حدس بزنند. معلم باید بچه ها را هدایت کند که با سوالات مناسب مانند جنس (شیشه ای، چوبی، پارچه ای، فلزی و ...)، اندازه (بزرگ، کوچک، در جیب جا می گیرد و ...)، جاندار، بی جان و از این قبیل سوالات به هدف خود برسند.

1. بازی صحبت کردن در گوشی: بچه ها صحبت در گوشی را خیلی دوست دارند. معلم یک جمله را در گوش اولین دانش آموز می گوید و دانش آموز باید جمله را به دانش آموز بعدی بگوید و همین طور تا آخرین دانش آموز این کار ادامه می یابد. سپس معلم از اولین کودک و آخرین کودک در خواست می کند که جمله را با صدای بلند تکرار کند. این تمرین باعث می شود قدرت حفظ و نگه داری عناصر زبانی در بچه ها تقویت شود.

1. بازی پیدا کردن نام داستان: داستان کوتاهی برای دانش آموزان تعریف کنید. از آن ها بخواهید برای داستان، "عنوان" مناسب انتخاب کنند. این بازی موجب شکوفایی قدرت اندیشه و خلاقیت زبانی دانش آموزان خواهد شد؛ در ضمن کودکان برای این که بتوانند نام خوبی برای داستان انتخاب کنند، به خوبی به حرف های معلم توجه کنند و از این طریق یکی از مهارت های گوش دادن که دقت و توجه به سخنان گوینده است، در آن ها تقویت می شود.

1. بازی تشخیص صدا: برای تقویت قدرت تمیز شنوایی دانش آموزان خود استفاده کنید. از بچه ها بخواهید چشمان خود را ببندند. سپس به یکی از آن ها بگویید، صحبت کند. بقیه بچه ها باید نام دوست خود را که صحبت کرده است، حدس بزنند.

می توان افکت هایی را آماده و در کلاس پخش کرد، و این روش را با این راهکار ادامه داد. (استفاده از گوشی همراه و ضبط صوت)

1. بازی چی مال چیه؟ (یا چی مال کیه و چی مال کجاست؟): در این بازی روابط مصداق های موجود در محیط زندگی کودک و محیط بزرگ ایران را مورد پرسش قرار دهید تا کودک به کمک عناصر زبانی، به تفکر و ادای پاسخ تشویق شود:

چشم ← برای دیدن است.

گز ← سوغاتی اصفهان است.

هواپیما ← خلبان دارد.

شاهنامه ← اثر فردوسی است.

جوهر ← در خودکار است.

...

1. بازی پخش اخبار: معلم خبر کوتاهی را، به زبان گفتاری، به دانش آموزان می دهد. مثل: <دیشب در شهرهای شمالی بارون زیادی باریده>

سپس از آنان می خواهد که به عنوان گوینده خبر رادیو یا تلویزیون آن خبر را بخوانند. با این نوع تمرین کودکان از تفاوت زبان گفتاری فارسی و فارسی نوشتاری آگاهی پیدا می کنند؛ مثلا یاد می گیرند که تلفظ "بارون" در فارسی نوشتاری "باران" است.

دوستان خوبم، سعی می کنم در پست بعدی بازی هایی را قرار دهم که برای آموزش زبان فارسی به کودکان و دانش آموزان مناطق دو زبانه مناسب است.