نوع پوشش و رنگ لباس معلم ابتدایی

اصولا طی سال های اخیر در مدارس ابتدایی کم و بیش به رنگ کلاس ها و مدارس و حتی رنگ لباس های دانش آموزان توجه شده است چرا که دنیای رنگ ها دنیای بسیار شگفت انگیزی است که در یادگیری و انگیزه و خلاقیت و حتی کم کردن خستگی و شاد بودن روحیه ی  آنها وبسیاری مسائل دیگر تاثیر دارد: حال به بررسی این که رنگ ها چه تاثیری بر روح و روان و حتی یادگیری و خلاقیت دانش آموزان دارد می پردازیم: هیچکس نمی تواند منکر اثرات رنگها در امر آموزش باشد. زیرا همه رنگها در همه حالات، بخصوص زمانی که ذهن آدمی تمرکز پیدا می کند و سلولهای مغزی اش شروع به ضبط و نگهداری داده های جدید می کنند، در تمام افراد بشری یکسان عمل می کنند. پس باتوجه به بیان فوق باید در تمام مراحل آموزش به اهمیت رنگها واقف بود و باتوجه به این آگاهی سعی و اهتمام داشت که هر رنگ را در جای خود استفاده کرد تا اثرات مثبت آن به مرور زمان قابل رویت باشد.

? رنگ قرمز:

رنگ قرمز یکی از سه رنگ اصلی است که بسیار هیجانانگیز و اعتمادآفرین ـ آور است و اغلب، خطر و آتش را تداعی میکند. در ضمن حواس را تحریک کرده و انرژیهای متمرکز، جاه طلبی، شهامت و اشتها را افزایش می دهد.

قرمز، رنگی است هیجانی و ذهن منطقگرا را به زانو در می آورد. این رنگ، انرژی مهار نشده ای است که موجب افزایش خلاقیت، انرژی و شادابی در زندگی می گردد.

زرد

در میان رنگها، زرد بالاترین بازتابش را داشته و محرک فکر است. این رنگ، سمبل طبیعی آگاهی و روشنی است و روی ضمیر انسان، خلاقیت و مثبت اندیشی اواثر میگذارد بطوری که مثبت بودن را تداعی میکند؛ ولی در عین حال، معانی منفی زیادی دارد.

زرد یکی از رنگهای اصلی است که با فعالیتهای ذهنی تداعی دارد و هوش و کنجکاوی فرد را تقویت میکند. بنابراین با نماد سرعت، بویژه سرعت تفکر و تصمیمگیری در ارتباط است و تمرکز حواس را بالا میبرد.

? لیمویی

لیمویی یکی از رنگهای خانوادة زرد میباشد که نشاندهندة شخصیت مثبت و زود فهمی است. در ضمن ترکیب آن با آبی آسمانی نشانگر ذهن باز، فهم زیاد و درک بسیار شفاف است.

لازم به تذکر است که رنگ زرد Contrast یا تقابل ویژهای با خاکستری که رنگ خنثی است دارد، لذا برای حذف معانی منفی آن، از رنگ خاکستری و خانواده آن استفاده میشود.

نارنجی

رنگ نارنجی، مخلوطی از قرمز و زرد است و گفته شده شوق را با استعداد ترکیب میکند. در ضمن رنگ یادگیری، آزمایش، قضاوت، پذیرش یا رد مطلب هم هست. نارنجی احساسات متلاطم و هیجانی را تسکین میدهد و برای رسیدن به آرامش بسیار مؤثر است؛ چرا که قسمت زرد آن، با خنثی کردن انرژی و هیجان رنگ قرمز، انجام این فرایند را به صورت عقلانی و منطقی تضمین میکند.

قرار گرفتن در محیط نارنجی، افق دید و فکر را وسیعتر کرده و رنگی انقلابی بشمار میرود، چرا که پشتکار و پروژههای رسیدن به گامهای موفقیت آمیز را ترسیم میکند.

در ستارهشناسی، نارنجی با علامت شیر (مرداد) ارتباط خاصی دارد و به تقویت ایدهآلهای دوستانه و اجتماعی، خلاقیت و خودشکوفایی کمک میکند.

در رنگ نارنجی، حسی مستتر شده که میتواند بر حملههای غیرمنطقی و فوبیها (ترسها) پایان دهد.

? استفاده از رنگ نارنجی در محیط آموزشی

رنگ نارنجی، رنگی زنده و قوی است و بهتر است با رنگهایی همچون رُسی یا زردآلویی مخلوط شود تا اتاق را از حالت پرتنش خارج کرده و به محیطی آرام و دوستانهتر تبدیل کند. از آنجا که نارنجی رنگی است محرک ، برای فضای آموزشی در مقطع دبستان بسیار ایدهآل است؛ چرا که از یک طرف دانش آموزان را سرزنده، نیروبخش، گرم و آرامش طلب میکند و از طرف دیگر از خواب آلودگی و بی علاقگی کودک مخصوصاً در ساعات اولیه صبح جلوگیری میکند.

? سبز

رنگ سبز میتواند در درون ساختار روانشناختی ما تعادل کامل ایجاد کند و در بین همه رنگها از همه آنها خوشایندتر است، زیرا چشم برای تمرکز کردن روی آن هیچ نیازی به تنظیم شبکیه ندارد.

روانشناسان بر این عقیدهاند که سبز حالتی از نگرش ذهنی مثبت را ایجادکرده و چون با رنگهای طبیعت، بیشتر سر و کار دارد احساس ثبات و امنیت را در ما تقویت میکند. البته رنگ سبز در تُنهای متفاوت، نمادی متفاوت دارد.

? استفاده از رنگ سبز در فضای آموزشی

سبز، یک رنگ ثانویه است که از ترکیب دو رنگ متضاد زرد و آبی بدست میآید. این رنگ چون با طبیعت در ارتباط است، رنگی متعادل محسوب میشود و به آرامش روحی و اعصاب کمک کرده و محیطی آرامشبخش را ایجاد میکند.

سبز برای دکوراسیون اتاقهای مطالعه، فضاهای آموزشی و مکانی که به تمرکز احتیاج دارد با اهمیت بوده و رنگ ایدهآلی محسوب میشود. این رنگ به اتاق و کسانیکه در آن فضا قرار دارند، آرامش متعادلی میدهد. اگر سبز را با انواع کرم و سفید مخلوط کنیم و در رنگآمیزی اتاق و فضای آموزشی بکار بریم، فضای آرامبخش و تفکر آمیزتری خواهیم داشت و اگر با رنگ قرمز ترکیب شود، به شکوفایی خلاقیت افراد در آن فضا پرداخته وازخود ترکیبی قوی میسازد.

رنگ آبی با رنگ سبز ترکیبی دلنشین و هماهنگ دارند که در طبیعت به صورت گلهای آبی در میان شاخ و برگهای سبز نمودار شده است. این دو رنگ به کلاس ، فضایی متعادل و آرام داده و به تقویت تمرکز افراد میانجامد که برای اتاقهای مطالعه بسیار ایدهآل است. بطور کلی تلفیق این دو رنگ، آرامبخش و متمرکز کننده حواس است.

تونالیتههای قرمز، صورتی و زرد، هم در ترکیب رنگی با آبی، همراهان بسیار عالی محسوب میشوند و میتوانند هر کدام از سردی رنگ آبی بکاهند.

? آبی

آبی، یکی از رنگهای اصلی است که به رنگ حقیقت شهرت دارد. این رنگ نشانگر ذهن عالی و هوش سرشار است و با احساسات و معنویت در ارتباط است. این رنگ، آرام، آرامشبخش و تسلی دهنده است.

اگر کسی بیش از حد احساس ناراحتی کرده و در آستانه خشم و اضطراب قرار داشته باشد پوشیدن لباس آبی، آرامش و هماهنگی ذهن او را افزایش داده، باعث بالارفتن تفکر او میشود . بالأخره توانایی آرام کردن روح مشوش راداشته و آرامش خیال او را فراهم میآورد. (مانند حالتی که در اثر نگاه به آسمان برای فرد حاصل میشود).

هنگامی که آبی به دو قسمت رنگهای تیره تر و روشن تر تقسیم می شود، نشاندهنده نوعی شخصیت در فرد است. فردی که به آبی تیره علاقمند است، قابل اعتماد، عاقل و جسور خواهد بود و چون با تمرکز شدید روی عقل و منطق حرکت میکند ، ممکن است احساساتش تحتالشعاع قرار گرفته، آن را از دست بدهد و یا ضعیفتر عمل کند. بر عکس، افرادی که به آبی روشن علاقمندند،ذاتا هنرمند و فرهیخته هستند. این تیپ افراد را بیشتر افراد هنرمند، طراح، نویسنده و هنرپیشه تشکیل میدهند که در فعالیتهای خلاقانه شرکت دارند. رنگ آبی، تخیل فعال و حتی در بعضی موارد بیش از حد خلاق را القا میکند.

? استفاده از رنگ آبی در فضای آموزشی:

از آنجا که رنگ آبی، کیفیتی سرد و رسمی دارد، فضا را به آرامش میکشاند و البته از حالت دوستانه و گرمیبخش دور میکند. لذا بهتر است در فضاهای آموزشی و کلاس، این رنگ را با تلفیق رنگهای دیگر استفاده کرد.

ارغوانی مایل به آبی

این رنگ کمال گرایی، ایدهآلیسم، انسانگرایی و تفکر فلسفی را تقویت میکند. کسانیکه این ترکیب را دوست دارند افرادی پر احساس و خوش فکرند و دارای حس ششم قویای هستند. ارغوانی روشن، رنگی است که در تصمیمگیری با تفکر و منطق در ارتباط است.

باید کاری کرد که بین کودک و نوجوان با دنیای رنگارنگ پیرامون او نوعی تعامل ایجاد شود و در سایه این دوستی و شیفتگی امر یادگیری به سهولت و با لذت انجام گیرد. اصلا این یک امر پذیرفته شده است که والدین و اولیای مدارس وظیفه دارند که با استفاده درست و روانشناسی شده از رنگهای مختص گروه سنی کودک و نوجوان زمینه بسیار مناسبی فراهم سازند تا دانش آموزان با انبساط خاطر و نوعی آرامش درونی و بیرونی به مقوله یادگیری بپردازند. به عنوان مثال کلاسی که با رنگ گرم و شاد رنگآمیزی شده به مراتب آموزش و یادگیری در آن به سهولت و سرعت انجام میگیرد تا کلاسی که با رنگ تیره رنگآمیزی شده و به نوعی کسالت و در خود فرو رفتن را پدیدار میسازد. بنابراین برای نیل به هدفی خوب و سازنده و استفاده بهینه از رنگها در امر آموزش کودکان و نوجوانان باید از طرق مختلف و در محلهای خاص کودک و نوجوان از رنگهای متناسب با روحیات آنها استفاده کرد. رنگآمیزی آموزشگاهها و استفاده از وسایل تحریر که رنگ مناسبی دارند، امری حساس و دقیق است. قبل از هر چیزی بهتر است متولیان آموزشگاهها و مدارس به جای اعمال سلایق شخصی که متناسب سن و طرز فکر خاص خود آنهاست و در بسیاری موارد گریزی از آنها نیست، باتوجه به علایق و نیازهای روحی و فکری کودکان و نوجوانان در حال تحصیل اعمال نظر کنند. چرا که به عنوان مثال فردی که چهل سال سن دارد، طرز فکر، خواستهها، ابعاد مختلف روحی و ... او با دانش آموزی که سیزده، چهارده سال سن دارد، متفاوت است. پس کمی قابل تامل است که این اختلافات نادیده گرفته شود و عواقب این نادیده گرفتن سهوی در ابعاد گوناگون آموزشی و پرورشی قابل رویت باشد. حال که این مسئله روشن شد،در ابتدا باید متذکر شویم محیط مدرسه و آموزشگاه لازم است که از طریق رنگهای مناسب و متناسب با روحیات دانش آموزان، جذابیت داشته باشد، به عنوان مثال تخته کلاس باید سبز رنگ باشد. همچنان که در اغلب مدارس اینگونه است تا از این طریق دانش آموز در خود احساس مطالعه و دقت نظر کند. با خواندن کلمات سفید روی آن به نوعی رشد و نمو عقلانی دست پیدا کند و با گذشت مدت زمانی، احساس خستگی و کسالت نداشته باشد. یا نه، لازم است که در انتخاب رنگ فضای کلاس به روحیات دوره کودکی و نوجوانی توجه داشت. چنانچه به عنوان مثال در این دوره کودک و نوجوان به رنگ روشن و شاد علاقه مند است و با دیدن این قبیل رنگها نوعی امید به آینده در او جوشش پیدا می کند و وی با خیالی آسوده به روزگار آینده و هر آنچه اتفاق می افتد، می نگرد. جالب آنکه بسیاری از روانشناسان امور کودک و نوجوان عقیده دارند که فضای کلاس نباید به صورت “تک رنگ” باشد. بلکه تا حد امکان باید از تنوع رنگها استفاده کرد تا فضای حاکم بر کلاس از حالت سکون و بی حرکتی درآید. البته در اینجا ذکر نکته ای واجب است که در تنوع رنگها و استفاده همزمان آنها باهم باید کمی دقت نظر داشت. مثلا ترکیب دو رنگ قرمز و آبی در کنار هم از یک ناهمگونی برخوردارند و استفاده آنها با یکدیگر چندان جذاب نمی باشد. زیرا رنگ آبی، رنگ فعال به نظر می رسد و رنگ قرمز در برابر آبی بی اراده، ایستا می نمایاند و نوعی سردی و ایستایی مفرط را در خود دارد.  

گفته میشود رنگ زرد، البته در سطح وسیع و روشن آنکه مایل به رنگ کرم باشد، مناسب آموزشگاه هاست. چون حالت گرم کنندگی دارد و به همین خاطر جزء رنگهای گرم می باشد، رنگی است که خوشحالی، شادابی و نشاط را القا می کند و این همان چیزی است که در امر آموزش و یادگیری کودک و نوجوان بدان نیازمند است. یکی دیگر از مسائلی که در انتخاب رنگ فضای مدارس باید مدنظر باشد، توجه به جنسیت دانش آموزان است. زیرا به تحقیق نشان داده شده است که دانش آموزان دختر به خاطر درونگرایی و سکون تلاش دارند که توجه خاصی به رنگهایی سرد، چون آبی روشن نشان دهند که با مشاهده آن ضمن عمق یافتن از بعد شخصیتی، نوعی اطمینان و امنیت درونی را در خود احساس می کنند. از آن طرف هم دانش آموزان پسر طالب رنگهای گرم و مهیج مثل قرمزو نارنجی هستند. پس چه خوب است که در یک گوشه از فضای کلاس از این نوع رنگها هم استفاده شود تا اینگونه حس کنجکاوی بچه ها ارضا شود.

از آنجا که کودک در ادامه حیات خود نیازمند رشد و تکامل جسمانی و عقلانی است و یکی از عواملی که در این امر دخیل است تاثیر رنگها بر اوست، خوب است که در جای جای مدرسه تا حد امکان از رنگهای گرم و شاداب استفاده شود. چنانچه درها و پنجره هایی که در داخل مدرسه هستند خود میتوانند بهانه خوبی جهت رسیدن به این مقصود باشند. یا نه اگر “در” مدرسه همرنگ با دیوار نباشدواز حیث داشتن رنگی گرم چون سرخ عاری نگردد، توجه دانش آموزان را بیشتر به خود جلب می کند، زیرا این رنگ به خاطر هیجان انگیز بودنش حس حقیقت جویی را در دانش آموز تحریک می کند و چه خوب است که این حس در بدو ورود دانش آموز به مدرسه تحریک شده و او به امر آموختن با هیجانی سازنده و تقریبا آرام بپردازد.

 حال که به تفضیل در مورد تاثیر رنگ ها در کارکرد بچه ها با استفاده از کاربرد رنگ های مناسب در کلاس و مدارس اشاره کردیم می توانیم به این نکته ی ظریف که کمتر به آن توجه شده است به اختصار بپردازیم؛ معلم که جز بسیار مهم و فعال کلاس به شمار می رود باید دارای ظاهری آراسته و منظم باشد و به گونه ای لباس بپوشد که نظم، آرامش و... را در دانش آموز تداعی کند، همچنین طبق اطلاعات در مورد هماهنگی رنگ ها چنین گفته می شود: برای اینکه رنگ ها در جای خود باشند و تاثیر خود را بر دانش آموزان اعمال نمایند باید در کنار هم رنگ خاکستری را تداعی نمایند مثلا اگر رنگ دیوار کلاس زرد، رنگ مانتوی بچه ها زرشکی یا قرمز باشد بهتر است لباس معلم آبی یا سبز انتخاب شود چرا که ترکیب این رنگ ها با هم تبدیل به رنگ خاکستری می شود که رنگ خاکستری حالت هماهنگی رنگ ها را تداعی می کند. علاوه بر آن پوشش معلم با توجه به اینکه کشور ما یک کشور اسلامی است معلم باید با توجه به حدود اسلامی لباس مناسب و در خور شان یک معلم به عنوان یک الگو برای دانش آموزان انتخاب نماید.

به امید کاربرد اصول روانشناسی و احکام اسلامی برای موفقیت هر چه بیشتر دانش آموزان به خصوص در زندگی شخصی و اجتماعی.